Dut Pekmezinin Faydaları: Bilimsel Çalışmalarla Kanıtlanmış Bir Şifa Kaynağı

Dut pekmezi, yüzyıllardır Türk mutfağının vazgeçilmez bir parçası olmuştur.¹ Bu yüzden dut pekmezini severek tüketenler de dut pekmezinin faydaları nelerdir sorsunun cevabını merak etmişlerdir. Geleneksel olarak dut meyvesinin özünün kaynatılmasıyla elde edilen bu doğal tatlandırıcı, sadece lezzetli bir alternatif sunmakla kalmaz, aynı zamanda sağlığa olan sayısız faydasıyla da öne çıkar.²

Dut meyvesinin tazeyken çabuk bozulması nedeniyle geçmişte pekmez haline getirilerek saklanması ve besin değerlerinden kış boyunca yararlanılması amaçlanmıştır.³ Bu nedenle dut pekmezi, hem geleneksel bir lezzet hem de doğal bir şifa kaynağı olarak nesilden nesile aktarılmıştır.⁴ Bu yazının amacı, dut pekmezinin sağlığa olan faydalarını modern bilimsel araştırmalar ışığında detaylı bir şekilde incelemektir. Geleneksel bilgilerin ve ampirik gözlemlerin ötesine geçerek, bilimsel çalışmaların bu faydaları ne ölçüde desteklediğini ve dut pekmezinin neden bu kadar değerli bir besin olduğunu anlamaya çalışacağız.

Dut Pekmezinin Besin Değerleri: Bir Doğa Harikası

Dut pekmezi, adeta bir vitamin ve mineral deposudur.⁵ İçeriğinde demir, kalsiyum, potasyum ve magnezyum gibi önemli minerallerin yanı sıra C ve B vitaminleri de bulunur.⁶ Özellikle demir minerali açısından zengin olması, dut pekmezini kansızlık sorununa karşı doğal bir destek haline getirir.⁶ Kalsiyum içeriği ise kemik sağlığının korunmasında ve güçlenmesinde önemli bir rol oynar.⁶ Potasyum, kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olurken, magnezyum sinir ve kas fonksiyonları için gereklidir.⁶ Dut pekmezi aynı zamanda güçlü antioksidanlar içerir.⁴ Bu antioksidanlar, vücudu serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruyarak hücre hasarını önlemeye yardımcı olurlar.⁴ Lif içeriği de dikkat çekicidir; bu sayede sindirim sisteminin düzenli çalışmasına katkıda bulunur.⁴

Yaklaşık olarak 100 gram dut pekmezi 280-300 kalori içerir ve temel besin değerleri incelendiğinde 70 gram karbonhidrat, 60 gram şeker, 3 gram lif ve 1 gram protein içerdiği görülür.⁷ Ayrıca A, B1 ve B2 vitaminleri açısından da zengindir.⁵ Farklı kaynaklarda belirtilen besin değerleri arasında küçük farklılıklar görülebilir. Bu durum, kullanılan dut çeşidine (beyaz, kara vb.), üretim yöntemine ve dutların olgunluk seviyesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Örneğin, farklı pekmez türlerinin antioksidan aktiviteleri üzerine yapılan bir çalışma, kara dut pekmezinin beyaz dut pekmezine göre daha yüksek antioksidan aktiviteye sahip olabileceğini göstermektedir.⁹ Bu nedenle, dut pekmezinin besin değerleri genel bir çerçeve sunarken, spesifik değerler üretim koşullarına göre farklılık arz edebilir.

Dut Pekmezinin Bilimsel Çalışmalarla Kanıtlanmış Faydaları

Dut pekmezinin geleneksel olarak bilinen birçok faydası, modern bilimsel araştırmalarla da desteklenmektedir. İşte dut pekmezini faydalarından bazıları:

1. Demir Eksikliği ve Anemiye Etkisi

Dut pekmezi, demir minerali açısından oldukça zengin bir kaynaktır.⁶ Bu özelliği sayesinde demir eksikliği anemisi olarak da bilinen kansızlığa karşı doğal bir destek sağlar.³ Özellikle demir eksikliğine bağlı anemi sorunu yaşayan bireyler için düzenli dut pekmezi tüketimi faydalı olabilir.⁶ Dut pekmezi, içerdiği yüksek demir sayesinde kırmızı kan hücrelerinin üretimini destekler.³ Farklı dut türlerinin demir içeriği de değişkenlik gösterebilir; örneğin, kara dut pekmezinin özellikle yüksek demir içeriğine sahip olduğu belirtilmektedir.⁴ Demir emilimini artırmak için dut pekmezinin C vitamini içeren besinlerle birlikte tüketilmesi önerilebilir.¹⁶

2. Enerji Verici Özelliği

Dut pekmezi, doğal şeker içeriği sayesinde hızlı ve doğal bir enerji kaynağıdır.³ Özellikle yoğun fiziksel aktivite öncesinde veya sonrasında enerji ihtiyacını karşılamak isteyen sporcular veya aktif yaşam tarzına sahip bireyler için ideal bir besindir.⁶ Dut pekmezi tüketimi, yorgunluk ve halsizlik hissinin azalmasına yardımcı olabilir.³ Ancak dut pekmezinin doğal şeker içeriği yüksek olduğundan, glisemik indeksi ve kan şekerini hızlı yükseltme potansiyeli diyabet hastaları için önemli bir husustur.⁴ Bu nedenle, tüketim miktarına dikkat edilmeli ve özellikle diyabet rahatsızlığı olan bireylerin doktorlarına danışmaları önemlidir.

3. Bağışıklık Sistemini Güçlendirmesi

Dut pekmezi, içerdiği C vitamini ve çeşitli antioksidanlar sayesinde bağışıklık sisteminin güçlenmesine önemli katkılar sağlar.³ Bu bileşenler, vücudun enfeksiyonlara karşı direncini artırarak hastalıklara karşı daha güçlü bir savunma mekanizması oluşturmasına yardımcı olur.⁴ Özellikle kış aylarında sıkça görülen soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklara karşı vücut direncini artırabilir.² Dut pekmezindeki antioksidanlar, serbest radikaller olarak adlandırılan zararlı moleküllerin etkisiz hale getirilmesinde rol oynar.⁴ Mulberry bitkisinin genel olarak immünomodülatör (bağışıklık düzenleyici) özelliklere sahip olduğu üzerine yapılan çalışmalar, dut pekmezinin bağışıklık sistemine olan etkilerinin çok yönlü olabileceğini düşündürmektedir.²⁰

4. Sindirim Sistemine Katkıları

Dut pekmezi, içerdiği lif sayesinde sindirim sisteminin düzenli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur.⁴ Lif, bağırsak hareketlerini kolaylaştırarak kabızlık gibi sorunların hafifletilmesine yardımcı olabilir.⁴ Aynı zamanda mide rahatsızlıklarına da iyi gelebileceği belirtilmektedir.⁸ Dut pekmezinin prebiyotik etkileri olabileceği de düşünülmektedir.⁴ Prebiyotikler, bağırsaklardaki faydalı bakterilerin çoğalmasını destekleyerek sindirim sağlığını olumlu yönde etkileyebilir.

5. Kemik Sağlığı Üzerindeki Rolü

Dut pekmezi, kalsiyum minerali açısından da zengindir.³ Kalsiyum, kemik sağlığının korunması ve güçlendirilmesi için hayati öneme sahiptir. Özellikle kemik erimesi (osteoporoz) riski taşıyan veya bu durumdan etkilenen bireyler için düzenli dut pekmezi tüketimi faydalı olabilir.⁶ İçerdiği K vitamini ve demirin de kemik sağlığı için önemli olduğu bilinmektedir.⁹ Dut pekmezinde bulunan magnezyum ve fosfor gibi diğer mineraller de kemik sağlığına katkıda bulunabilir.⁸ Hayvanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalar, mulberry yaprağı ve diğer kısımlarının kemik sağlığı üzerinde olumlu etkileri olabileceğini göstermiştir.²³

6. Antioksidan Özellikleri ve Hastalıklara Karşı Koruma

Dut pekmezi, güçlü antioksidan özelliklere sahiptir.³ Bu antioksidanlar, vücuttaki serbest radikallerin zararlı etkilerini nötralize ederek hücreleri korur ve yaşlanma sürecini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.⁴ Düzenli olarak antioksidan alımı, kronik hastalıkların (kalp hastalıkları, kanser gibi) riskini azaltmada önemli bir rol oynar.⁴ Bazı araştırmalar, dut pekmezinin içeriğindeki antioksidan bileşenler sayesinde kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engellemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.¹³ Farklı pekmez türlerinin antioksidan aktivitelerini karşılaştıran çalışmalar, dut pekmezinin iyi bir antioksidan kaynağı olduğunu desteklemektedir.⁹ Hatta bir çalışma, dut pekmezinin antioksidan aktivitesinin depolama koşullarından etkilenebileceğini göstermiştir.²⁷ Dut pekmezindeki başlıca antioksidan bileşenler arasında antosiyaninler ve fenolik bileşikler bulunur.⁹ Farklı dut türlerinin antioksidan kapasiteleri de farklılık gösterebilir.⁹

7. Kan Şekeri ve Kolesterol Üzerine Potansiyel Etkileri

Beyaz dutun, içeriğindeki bazı bileşenler sayesinde kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olabileceğine dair bazı çalışmalar bulunmaktadır.²¹ Hatta beyaz dutta bulunan bazı maddelerin tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlara benzer etkiler gösterebileceği ifade edilmektedir.²¹ Ancak dut pekmezinin yüksek şeker içeriği nedeniyle diyabet hastalarının tüketiminde dikkatli olması ve doktorlarına danışması gerekmektedir.⁴ Bazı hayvan çalışmaları, dutun kolesterol seviyelerini düşürebileceğini göstermiştir.¹¹ Özellikle kötü kolesterol (LDL) seviyelerini düşürmeye yardımcı olabileceği belirtilmektedir.²¹ Beyaz dut yaprağı ekstraktının kan şekeri üzerindeki etkilerine dair klinik çalışmalar umut verici olsa da, dut pekmezinin doğrudan etkileri için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Dut pekmezinin glisemik indeksi, diğer şeker türlerine kıyasla daha düşük olsa da, yine de yüksek karbonhidrat içeriği nedeniyle kontrollü tüketilmelidir.⁵⁰

8. Ağız Sağlığına Faydaları (Özellikle Mukozit Üzerine Çalışmalar)

Siyah dut pekmezinin, radyoterapi tedavisi gören baş ve boyun kanseri hastalarında sıklıkla görülen bir yan etki olan ağız mukozitini önlemede etkili olabileceğine dair bazı çalışmalar mevcuttur.⁵¹ Bu durum, özellikle bu hasta grubu için yaşam kalitesini artırma potansiyeli taşımaktadır. Dut pekmezinin genel olarak ağız ve diş eti sağlığını koruyabileceği de ifade edilmektedir.⁸ Mukozit üzerindeki olumlu etkinin, dut pekmezinin anti-inflamatuar ve antioksidan özelliklerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.⁵²

Dut Pekmezi Nasıl Tüketilir? Sağlıklı Kullanım Önerileri

Dut pekmezinin faydalarından yararlanmak için doğru tüketim yöntemlerini bilmek önemlidir. Genel olarak günlük 1-2 yemek kaşığı dut pekmezi tüketmek önerilmektedir.² Aç karnına tüketmek, özellikle enerji ihtiyacını karşılamak ve demir emilimini artırmak açısından faydalı olabilir.⁶ Ancak kan şekeri dengesi hassas olan bireylerin aç karnına tüketirken dikkatli olmaları gerekebilir.⁴ Dut pekmezi, tahinle karıştırılarak kahvaltılarda veya ara öğünlerde tüketilebilir.² Yoğurt veya süte eklenerek de lezzetli ve besleyici bir alternatif oluşturulabilir.¹² Ayrıca bazı tatlı tariflerinde şeker yerine doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılabilir.⁶ Diyabet hastaları dut pekmezi tüketirken mutlaka doktorlarına danışmalı ve kan şekeri seviyelerini yakından takip etmelidirler.⁴ Demir emilimini artırmak için dut pekmezinin C vitamini açısından zengin gıdalarla birlikte tüketilmesi faydalı olabilir.¹⁶ Aşırı tüketim, yüksek şeker alımına ve dolayısıyla kilo alımına neden olabileceği için dikkatli olunmalıdır.⁴

Sonuç: Dut Pekmezi Sağlıklı Bir Yaşamın Lezzetli Destekçisi

Dut pekmezi, zengin besin içeriği ve bilimsel çalışmalarla desteklenen çeşitli sağlık faydaları sunan doğal bir besindir. İçerdiği vitaminler, mineraller ve antioksidanlar sayesinde demir eksikliğinden bağışıklık sisteminin güçlenmesine, sindirim sağlığından kemik sağlığına kadar birçok alanda vücuda destek sağlar. Dengeli beslenme ve sağlıklı bir yaşam tarzının önemli bir parçası olarak dut pekmezinin faydalarından yararlanılabilir. Ancak tüketiminde aşırıya kaçmamak ve özellikle kronik rahatsızlıkları olan bireylerin doktorlarına danışmaları önemlidir. Dut pekmezi, sağlıklı bir yaşamın lezzetli ve doğal bir destekçisi olabilir.

Referanslar:

Alıntılanan çalışmalar

1. GELENEKSEL TÜRK TADI: PEKMEZ, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/U%C3%87AR-Asl%C4%B1-GELENEKSEL-T%C3%9CRK-TADI-PEKMEZ.pdf
2. Köşe Yazısı: Dut pekmezi ve faydaları – Tünaydın Gazetesi, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, http://www.tunaydingazetesi.com/makale/3380/dut-pekmezi-ve-faydalari/
3. Dut pekmezinin sağlığa faydaları – Dut pekmezi kan yapar mı, faydaları ve zararları neler?, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.haberturk.com/dut-pekmezinin-sagliga-faydalari-dut-pekmezi-kan-yapar-mi-faydalari-ve-zararlari-neler-htfd-3739710
4. Dut Pekmezi Faydaları: Sağlık Üzerindeki Etkileri ve Kullanım Alanları – Acıbadem Hayat, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.acibadem.com.tr/hayat/dut-pekmezi-faydalari/
5. Dut Pekmezinin Öğrenince Her Gün Tüketmek İsteyeceğiniz 10 Şaşırtıcı Faydası, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://yemek.com/dut-pekmezi-faydalari/
6. Dut Pekmezi​ Nedir? Dut Pekmezi​ Faydaları Nelerdir? | A Life Sağlık Grubu, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.alifesaglikgrubu.com.tr/makale/dut-pekmezi-nedir-dut-pekmezi-faydalari-nelerdir/3971
7. Dut pekmezi öksürüğe iyi gelir mi? Dut pekmezi balgam söker mi? – Medicana Sağlık Grubu, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.medicana.com.tr/dut-pekmezi-oksuruge-iyi-gelir-mi-dut-pekmezi-balgam-soker-mi/blog/23082
8. Şifa Deposu Erzurum Dut Pekmezi, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.acarsut.com.tr/blog/icerik/sifa-deposu-erzurum-dut-pekmezi
9. Çeşitli Pekmez Türlerinde Farklı Yöntemlerle Tespit Edilen Antioksidan Aktivitelerin Karşılaştırılması – DergiPark, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://dergipark.org.tr/en/pub/turkjans/issue/53883/725782
10. Dut Pekmezinin Faydaları: Neye İyi Gelir? Nasıl Yapılır? – Nefis Yemek Tarifleri, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/dut-pekmezinin-faydalari/
11. Organik Dut Pekmezi Nedir? Faydaları Nelerdir.? – Organic Windy Valley, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.organicwindyvalley.com.tr/blog/icerik/organik-dut-pekmezi-nedir-faydalari-nelerdir-
12. Dut Pekmezi Faydaları Nelerdir? – Trendyol Blog, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.trendyol.com/s/dut-pekmezi-faydalari-blog
13. Pekmezin Faydaları Nelerdir? Dut Pekmezi Ne İşe Yarar? – Memorial, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/pekmezin-faydalari
14. Dut Pekmezinin Sağlığa Faydaları Nelerdir? – Öz Natur, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://oznatur.de/tr/blog/dut-pekmezinin-sagliga-faydalari-nelerdir
15. Organik Dut Pekmezi – Anadolu’nun Özü, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.anadolununozu.com/organik-dut-pekmezi-614
16. Pekmez Nedir? Faydaları Nelerdir? – Koru Hastanesi, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.koruhastanesi.com/pekmez-nedir-faydalari-nelerdir-4002-5
17. Dut Pekmezinin Faydaları Nelerdir? Neye İyi Gelir? – İnanç Fırın, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.inancfirin.com.tr/blog/icerik/dut-pekmezinin-faydalari-nelerdir
18. Pekmezin Faydaları Nelerdir? – Medical Park, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.medicalpark.com.tr/pekmezin-faydalari/hg-3267
19. Molasses: Types, nutrition, and benefits – Medical News Today, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.medicalnewstoday.com/articles/318719
20. Potential Role and Mechanism of Mulberry Extract in Immune Modulation – PubMed Central, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11121110/
21. Dut pekmezinin faydaları: Hangi vitaminleri içerir, neye iyi gelir? – Uplifers, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.uplifers.com/dut-pekmezinin-faydalari-hangi-vitaminleri-icerir-neye-iyi-gelir/
22. Pekmezin faydaları nelerdir? | Sağlık – HTHayat, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://hthayat.haberturk.com/saglik/beslenme/haber/1056009-pekmezin-faydalari-nelerdir
23. Antiosteoporotic Effect of Combined Extract of Morus alba and Polygonum odoratum – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4247956/
24. Dut Pekmezinin Faydaları Nelerdir, Nasıl Yapılır? – Sarnıç Tesisleri, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://sarnictesisleri.com.tr/blog/dut-pekmezinin-faydalari
25. Tahin Pekmez Faydaları Nelerdir? Doğal Enerji Deposu – Seğmen, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.segmen.com.tr/blog/tahin-pekmez-faydalari-nelerdir-dogal-enerji-deposu
26. dergipark.org.tr, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/407853
27. Sürülebilir Özellikte Yeni Kahvaltılık Bir Ürün: Dut Pekmezi Kreması – Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, http://dogadergi.ksu.edu.tr/tr/pub/issue/75874/1075973
28. Variations in Anthocyanin Profiles and Antioxidant Activity of 12 Genotypes of Mulberry (Morus spp.) Fruits and Their Changes during Processing – MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.mdpi.com/2076-3921/9/3/242
29. Antioxidant Activity, Total Phenolic Content and Selected Physicochemical Properties of White Mulberry (Morus Alba L.) Fruits | Request PDF – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/233297049_Antioxidant_Activity_Total_Phenolic_Content_and_Selected_Physicochemical_Properties_of_White_Mulberry_Morus_Alba_L_Fruits
30. Morus alba: a comprehensive phytochemical and pharmacological review – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10244279/
31. (PDF) Antioxidant composition and antioxidant activity of white (Morus alba L.), black (Morus nigra L.) and red (Morus rubra L.) mulberry leaves – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/235630830_Antioxidant_composition_and_antioxidant_activity_of_white_Morus_alba_L_black_Morus_nigra_L_and_red_Morus_rubra_L_mulberry_leaves
32. Morus alba: natural and valuable effects in weight loss management – Frontiers, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.frontiersin.org/journals/clinical-diabetes-and-healthcare/articles/10.3389/fcdhc.2024.1395688/full
33. White Mulberry: Uses, Benefits, Side Effects, Dosage – Verywell Health, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.verywellhealth.com/the-benefits-of-white-mulberry-88659
34. White Mulberry: Nutrients, Benefits, and Downsides – Healthline, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.healthline.com/nutrition/white-mulberry
35. The Mulberry, Morus alba (L.): The Medicinal Herbal Source for Human Health, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/332615098_The_Mulberry_Morus_alba_L_The_Medicinal_Herbal_Source_for_Human_Health
36. The impact of mulberry leaf extract at three different levels on reducing the glycemic index of white bread | PLOS One, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0288911
37. A randomized controlled study of dose-finding, efficacy, and safety of mulberry leaves on glycemic profiles in obese persons with borderline diabetes | Cochrane Library, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.cochranelibrary.com/content?templateType=related&urlTitle=/central/doi/10.1002/central/CN-02180037&doi=10.1002/central/CN-02180037&p_p_id=scolariscontentdisplay_WAR_scolariscontentdisplay&_scolariscontentdisplay_WAR_scolariscontentdisplay_action=related-content&p_p_lifecycle=0&p_p_mode=view&type=central&contentLanguage=
38. Dut meyvesinin fitokimyasal profili ve farmakolojik özellikleri | Food and Health, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, http://jfhs.scientificwebjournals.com/en/download/article-file/2439301
39. Morus alba L. for Blood Sugar Management: A Systematic Review and Meta-Analysis – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9152381/
40. Scientific opinion for the substantiation of a health claim on a single component of Morus alba (white mulberry) leaf extract and assisting healthy blood glucose levels – GOV.UK, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.gov.uk/government/publications/uknhcc-scientific-opinion-white-mulberry-leaf-extract-and-blood-glucose-levels/scientific-opinion-for-the-substantiation-of-a-health-claim-on-a-single-component-of-morus-alba-white-mulberry-leaf-extract-and-assisting-healthy-bl
41. A meta-analysis of efficacy of Morus alba Linn. to improve blood glucose and lipid profile, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26972284/
42. Effects of Mulberry Fruit (Morus alba L.) Consumption on Health Outcomes: A Mini-Review, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5981255/
43. Mulberries 101: Nutrition Facts and Health Benefits – Healthline, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.healthline.com/nutrition/foods/mulberries
44. White Mulberry Benefits | Natural Health Guide – Indigo Herbs, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.indigo-herbs.co.uk/natural-health-guide/benefits/white-mulberry
45. Pekmez ve Sağlık – Organic Windy Valley, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.organicwindyvalley.com.tr/blog/icerik/pekmez-ve-saglik
46. Kolesterolü Düşüren Yiyecekler Nelerdir? – Medical Park, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.medicalpark.com.tr/kolesterolu-dusuren-yiyecekler/hg-2975
47. Nutraceutical Properties of Thai Mulberry (Morus alba L.) and Their Effects on Metabolic and Cardiovascular Risk Factors in Individuals with Obesity: A Randomized, Single-Blind Crossover Trial – MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.mdpi.com/2072-6643/16/24/4336
48. High hydrostatic pressure extract of mulberry leaves ameliorates hypercholesterolemia via modulating hepatic microRNA-33 expression and AMPK activity in high cholesterol diet fed rats, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://foodandnutritionresearch.net/index.php/fnr/article/view/7587
49. The effect of dried white mulberry (Morus alba) pulp supplementation in diets of laying quail – Semantic Scholar, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pdfs.semanticscholar.org/48ed/c566f62054e1e0c640d74f89b77ecf54c567.pdf
50. Molasses – Glycemic Index, Glycemic Load, Nutrition Facts, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://glycemic-index.net/molasses/
51. BLACK MULBERRY: Overview, Uses, Side Effects, Precautions, Interactions, Dosing and Reviews – WebMD, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-357/black-mulberry
52. A Systematic Review of the Efficacy and Safety of Mulberry Formulations for Chemotherapy- and/or Radiotherapy-Induced Oral Mucositis – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10867387/
53. Effectiveness of Black Mulberry Molasses in Prevention of … – PubMed, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28677999/
54. Do grape and black mulberry molasses have an effect on oral mucositis and quality of life in patients with head and neck cancer? – PubMed, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34283318/
55. The Effect of Oral Care with Black Mulberry Syrup on Oral Mucositis in Patients With COPD: A Mixed Study – PubMed, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33421045/
56. STUDY OF THE CHEMICAL COMPOSITION OF MULBERRY JUICE CONCENTRATE AND TRADITIONAL MULBERRY MOLASSES | Journal of Research and Innovation – imfaktor.com, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://imfaktor.com/index.php/jorai/article/view/1057
57. (PDF) Erzurum’un Karnavas Dut Pekmezi: Gastronomik Miras ve Coğrafi İşaretle Buluştuğu Noktada Gelenek ve Yenilik Arasındaki Diyalektik – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/374372025_Erzurum’un_Karnavas_Dut_Pekmezi_Gastronomik_Miras_ve_Cografi_Isaretle_Bulustugu_Noktada_Gelenek_ve_Yenilik_Arasindaki_Diyalektik
58. Nutritional constituents of mulberry and their potential applications in food and pharmaceuticals: A review – PubMed Central, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8241616/
59. Mulberry, Morus alba (L.) for liver protection | Download Scientific Diagram – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/figure/Mulberry-Morus-alba-L-for-liver-protection_fig2_332615098
60. Phytochemical Composition of Different Botanical Parts of Morus Species, Health Benefits and Application in Food Industry – MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.mdpi.com/2223-7747/11/2/152
61. Blackberries and Mulberries: Berries with Significant Health-Promoting Properties – PMC – PubMed Central, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10418693/
62. Mulberry-extract improves glucose tolerance and decreases insulin concentrations in normoglycaemic adults: Results of a randomised double-blind placebo-controlled study – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5321430/
63. Diversity of Phytochemical and Antioxidant Characteristics of Black Mulberry (Morus nigra L.) Fruits from Turkey – PMC – PubMed Central, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9311561/
64. Mulberry Fruit Extract Ameliorates Nonalcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) through Inhibition of Mitochondrial Oxidative Stress in Rats – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6311263/
65. Food Supplement Production from Propolis, Honey, and Mulberry Molasses Its Optimization | Request PDF – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/381756112_Food_Supplement_Production_from_Propolis_Honey_and_Mulberry_Molasses_Its_Optimization
66. (PDF) Effect of mulberry molasses microcapsules as a sugar substitute in white chocolate formulation on physicochemical, thermal, textural, and functional properties – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/366448704_Effect_of_mulberry_molasses_microcapsules_as_a_sugar_substitute_in_white_chocolate_formulation_on_physicochemical_thermal_textural_and_functional_properties
67. Determination of Some Physical, Chemical and Antioxidant Properties of Erzincan Traditional Mulberry Pekmez (Molasses) | Turkish Journal of Agriculture – Food Science and Technology, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://agrifoodscience.com/index.php/TURJAF/user/setLocale/en_US?source=%2Findex.php%2FTURJAF%2Farticle%2Fview%2F3802
68. The Fermentation Quality, Antioxidant Activity, and Bacterial Community of Mulberry Leaf Silage with Pediococcus, Bacillus, and Wheat Bran – MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.mdpi.com/2311-5637/10/4/214
69. Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) for identification of sugar adulterants in mulberry molasses (pekmez) | Latin American Applied Research – An international journal, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://laar.plapiqui.edu.ar/OJS/index.php/laar/article/view/3318
70. The EFFECT OF USING RESISTANT STARCH ON GLYCEMIC INDEX AND RHEOLOGICAL PROPERTIES OF MILKY PUDDING | Latin American Applied Research – An international journal, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://laar.plapiqui.edu.ar/OJS/index.php/laar/article/view/764
71. The change in functional components in mulberry fruits (Morus alba L.) through the development of an optimal land transformation, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://ffhdj.com/index.php/BioactiveCompounds/article/download/1583/4425
72. Mulberry | Encyclopedia MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://encyclopedia.pub/entry/19836
73. Phytochemical Composition of Different Botanical Parts of Morus Species, Health Benefits and Application in Food Industry, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8777750/
74. Morus alba: natural and valuable effects in weight loss management – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11561453/
75. The nutritive value of mulberry leaves (Morus alba) as a feed supplement for sheep, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/23567842_The_nutritive_value_of_mulberry_leaves_Morus_alba_as_a_feed_supplement_for_sheep
76. Morus alba (mulberry), a natural potent compound in management of obesity – PubMed, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31276774/
77. Antiviral Effects of Mulberry ( Morus alba ) Juice and Its Fractions on Foodborne Viral Surrogates | Request PDF – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.researchgate.net/publication/259385498_Antiviral_Effects_of_Mulberry_Morus_alba_Juice_and_Its_Fractions_on_Foodborne_Viral_Surrogates
78. How Does In Vitro Digestion Change the Amount of Phenolics in Morus alba L. Leaf? Analysis of Preparations and Infusions – MDPI, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.mdpi.com/2218-1989/14/1/31
79. Effects of additives on the fermentation quality, in vitro digestibility and aerobic stability of mulberry (Morus alba L.) leaves silage – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7322647/
80. Effects of Supplementation of Mulberry (Morus alba) Foliage and Urea-rice Bran as Fermentable Energy and Protein Sources in Sheep Fed Urea-treated Rice Straw Based Diet – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4341098/
81. A Double-Blind Placebo-Controlled Randomized Trial Evaluating the Effect of Polyphenol-Rich Herbal Congee on Bone Turnover Markers of the Perimenopausal and Menopausal Women – PMC, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6280309/
82. Pekmezin Yararları Nelerdir? // Uzm. Dyt. Ömür Karamahmut – YouTube, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=Q8GPC_BlyEY
83. Dut pekmezinin faydaları – YouTube, erişim tarihi Mayıs 14, 2025, https://www.youtube.com/watch?v=VAN9wL6b0zY